माझी इटलीची भ्रमणगाथा - भाग ५-रोम

काप्री करून आमची सहल परत नेपल्स मुक्कामी आली तोवर रात्रीच्या जेवणाची वेळ झाली होती.परत ते "प" पासून नाव असणारे पदार्थ खायची जराही इच्छा नव्हती! म्हणून एखादे फळ खाऊन घेऊ ठरवून भोजनगृहात गेले तर तिथे म्हणे आज व्हरायटी आहे इटालियन जेवणाची.खाऊन तर बघा! म्हंटलं बघूया! मग शेफने लसान्या आणि ब्रुशेट्टा अगदी दिमाखात स्वतः येऊन वाढलं.हे दोन्ही पदार्थ आमच्या डोंबिवलीच्या प्रसाद हॉटेलमध्ये मी बर्याचदा खाते.चक्क चांगले लागतात! पण इथे लसान्या म्हणजे चामट पास्ता शीट्स मध्ये बेक करून चीज.निव्वळ वाईट लागत होते.ते सोडून ब्रुशेट्टा खावे तर त्यात कोरड्या ब्रेड्वर फक्त टोमॅटो घातलेला! आमच्या डोंबिवलीकर शेफकडून इटालियन शेफला ट्रेनिंग देणे अत्यंत जरूरी आहे अशी खूणगाठ मनाशी बांधून जेवणातून पळ काढला!दुसर्‍या दिवशी ट्रेवी फाऊंटन आणि वॅटिकन सिटी असा मोठा दौरा होता.
सकाळी लवकरच बस निघाली.तीन तासांनंतर रोममधल्या एका बोगद्यापाशी सर्वांना सोडून बस गेली.इथुन पुढे पर्यटकांच्या बस रोमच्या आत येऊ शकत नाहीत.इथून रोमचा पदयात्री पण अतिशय गर्दी असणारा विभाग सुरू झाला.जिथे बघावे तिथे हिन्दी चिनी भाई भाई! आजूबाजूला भिकारी त्रस्त करत होते,त्यात स्मरणवस्तू विकणारे हैराण करत होते.थोड्याशाच चालीनंतर ट्रेवी फाउंटनला पोहोचलो तर तिथे काम सुरू असल्याने कारंजे बंद होते!
एका मोठ्याश्या इमारतीच्या पुढ्यात हे जलशिल्प उभे आहे.अनेक पुतळे,स्तंभ,कमानींनी सुशोभीत असं हे कारंजं आहे.

( जालावरून साभार)
समोर चार खांब आणि त्यांच्यामध्ये विजय कमान आहे.या कमानीच्या मध्यभागी समुद्रदेव नेपच्युन शिंपल्याच्या रथावर आरूढ झालाय.त्याच्या शांत आणि अशांत अशा घोड्यांना ग्रीक पुराणातले नायक आवरू पाहात आहेत.हे घोडे सागरच्या लहरी लाटांचे प्रतिक समजले जातात.बाजूच्या कमानीत समृध्दी आणि आरोग्याच्या मूर्ती आहेत.आरोग्य देवीच्या हातात सर्व ग्रीक ,रोमन आरोग्य देवतेच्या पुतळ्यांमध्ये असतो तसा साप आहे.समृध्दीच्या हातात कलश.या दोन्हीतून पाणी वाहात असतं.आम्ही गेलो तेव्हा बंद होतं.सम्राट ऑगस्टसचा जावई सेनानी अग्रिप्पाने पाण्याचे तीन वेगळे स्त्रोत असणारा हा झरा अ‍ॅक्वीडक्टमधून रोममध्ये आणला.त्यामुळेच एका बाजूच्या कोनाड्यात त्याचा पुतळा आणि दुसर्‍या कोनाड्यात त्याला हा झरा दाखवणार्‍या त्रिव्हियाचा पुतळा आहे.



या कारंज्याबद्दल एक समजूत आहे.रोमला परत येण्यासाठी त्यात एक नाणं,लग्न होण्यासाठी दोन आणि मोडण्यासाठी तीन नाणी त्यात फेकायची! माझ्या आजूबाजूचे बुवा तीन नाणी टाकतात का दोन हे निरीक्षण बराच वेळ केल्याने माझा नवरा या ट्रीपला आलेला नाही याचा मला भारीच आनंद झाला!! रोमला परत येणार हे निश्चित त्यासाठी नाणी कशाला फेकायची असा विचार करून मी कोणतही नाणं न फेकता बाहेर आले!
यानंतर जे बघायचा अट्टाहास करून मी इटलीला आले होते त्या वॅटिकनला जायला निघालो.इथला चित्र शिल्पांचा खजिना कधी बघेन असं झालं होतं.वॅटिकन म्हणजे ख्रिश्चन धर्माची काशीच! कितीतरी वेळ बस तटबंदीच्या बाजूने धावत होती.जगतलं सर्वात छोटं का होईना राष्ट्रं आहे ते.एवढा तर वेळ जायला लागायला हवाच!
मध्ययुगीन काळात पोप हे इटलीचे जणू सर्वेसर्वा झाले होते.त्यांच्या जवळ स्वतःचे सैन्य देखील असायचे.अफाट संपत्ती आणि सैन्याच्या जीवावर पोप इटलीचे राजेच झाले होते.१८६०मध्ये इटलीचे प्रजासत्ताक राज्य आल्यावर पोपचे काय करायचे हा इटलीतला चिघळणारा प्रश्न बनला होता.शेवटी मुसोलिनीने पोपशी चर्चा करून इटलीतच स्वतंत्र राष्ट्र म्हणून वॅटिकनला मान्यता दिली. तेव्हापासून कॅथलिक ख्रिश्चनांचे हे सर्वात महत्वाचे धार्मिक अधिष्ठान झाले आहे.या स्वतंत्र राष्ट्रला स्वतःचे सैनिक स्विस गार्ड्स आहेत.त्यांचा विदुषकी पंचरंगी पोषाख म्हणे मायकेल अन्जेलोने डिझाईन केलेला आहे!इथे छोटंसं पोस्ट ऑफिस ,कोर्ट्,फायर ब्रिगेड्,बँक्,वीज निर्मिती केन्द्र असं हे स्वयंपूर्ण राष्ट्र आहे.या सर्वांचा राजा अर्थातच पोप.
सेंट पिटर इथला पहिला पोप.याच ठिकाणी त्याचा छळ करून त्याला मारलं गेलं.त्याला खिश्चन धर्माच्या चाव्या खुद्द देवाने दिल्या असे मानले जाते. त्याचा सुरेख पुतळा बॅसिलिकाच्या समोरच आहे.समोरून हे कॅथिड्रल इतकं देखणं दिसतं,विशेषतः त्याचा सुबक घूमट आणि त्यावरचा टोकदार लँटर्न.या दोन्हीचा जनक मायकेल अ‍ॅन्जेलो.अर्थात त्याच्या येण्याअधीच हे काम सुरू झालं होतं.पण घूमट खासा मायकेल अ‍ॅन्जेलोच्या हातचा! घुमटाच्या दोन्ही बाजूने येशू आणि त्याच्या बारा शिष्यांचे पुतळे आहेत. कथीड्रलच्या अंगणात इजिप्तहून आणलेली ओबेलिस्क आहे.मधोमध भलंमोठं कारंजं.बाजूच्या इमारतीच्या गॅलरीतून पोप आशिर्वाद देण्यासाठी बाहेर येतात.जी आपण अनेकदा टिव्हीवर बघतो.

(जालावरून साभार)



कथीड्रलच्या ब्रॉन्झच्या भव्य दरवाज्यातून आत गेल्यावर आपण एका अती भव्य जगात जाऊन पोहोचतो.आतमध्ये अंधार,शांतता,मंदिराच्या ठिकाणी आपोआप जाणवून येणारे गांभीर्य अशा अनेक गोष्टी एकदम जाणवतात. दिसणारा प्रत्येक खांब न खांब भिंत सर्वत्र चित्र्,शिल्प नक्षी. काय बघू न काय नको अशी स्थिती होउन जाते .अधाशासारखे सगळे बघत ग्रुपबरोबर चालणे हा एक वैताग !त्यात आमच्या गाईडला आतमध्ये यायची परवानगी नाकारली. मग सगळीकडे आधीच घरून लिहून आणलेल्या नोट्स वाचत एकेक बघत हिंडणार्‍या मला हेरून काही जणांनी चक्क गाईड बनवून टाकलं!
दारात शिरल्या शिरल्या उजवीकडेच मायकेल अ‍ॅन्जेलोचा सर्वप्रथम आणि सर्वोत्तम पिएता म्हणजे येशूचे मृत्यूशिल्प आहे.मेरीने तिच्या मृत मुलाला मांडीवर घेतलाय.त्याचे निर्जीव पाय लोंंबकळत आहेत.मेरीमातेने हाताने त्याचा देह सावरलाय.मायकेल अ‍ॅन्जेलोची श्रेष्ठ्ता यातल्या येशूच्या निर्जीव आणि मेरीच्या सजीव शिल्पामधून दिसून येते.इतकी शतकं होउनही काचेच्या तावदानामागूनही त्या शिल्पाचं झळाळतं पॉलिश मायकेलॅन्जेलोचं श्रेष्ठत्व दाखवून जातं. हे शिल्प त्याने वयाच्या फक्त एकविसाव्या वर्षी घडवलंय!

आतमध्ये सेंट पिटरच्या कबरीच्या वरच बाल्दाकिनो म्हणजे मेघडंबरी आहे.ब्रॉन्झचे पिळदार ऊन्च खांब तिची शोभा वाढवतात.तिच्यावर सोन्याचा झगमगीत क्रॉस.चारी कोपर्‍यावर देवदूतांची शिल्पं.वर घुमटावरच्या स्वर्गाच्या चित्रांकडे आप्ले लक्ष आपोआप वेधले जाते अशी रचना.त्याच्या समोरच कथीड्रा म्हणजे देवाचे आसन ठेवलेले आहे.यावरूनच कथीड्रल शब्द आलाय.मागे पेत्रा ग्लोरिया म्हणजे एक खिडकी आहे.बाजूने बारा शिष्यांचे प्रतिक म्हणून बारा सोनेरी किरणं फाकलेली आहेत.त्याभोवती विहरणारे देवदूत.ही या चर्च मधली सर्वात पवित्र जागा.एका साखळीमागे उभे राहून हे बघता येतं.बाजूलाच सेंट पिटरचा ब्रॉन्झमध्ये घडवलेला पुतळा आहे.अनेक शतकं भाविकांनी हात लावून लावून त्याचं एक पाऊल सोनेरी गुळगुळीत झालंय.हे सर्व बघता बघता अचानक चर्चच्या बेल्स वाजायला लागल्या आणि कॉयरचे संगीत सुरू झाले. त्या वातवरणात ते सूर अजब जादू करून जातात आणि आपण भारावून जातो.


(जालावरून साभार)



हा ख्रिश्चन धर्माचा पवित्रतम भाग मानला जातो.इथे जणू देवाचीच वस्ती आहे असा समज आहे.आजपर्यंतच्या सर्व पोपच्या समाध्या,अनेक राजा राण्यांच्या समाध्या इकडे आहेत.
आजूबाजूची नामवंत चित्रकारांची चित्रं बघत बाहेर आलो.आता वेध लागले होते व्हॅटिकनचा खरा खजिना,व्हॅटिकन म्युझियमचे.ते पुढच्या भागात!